In editie #7 van de Haagse Straatkrant (Mei 2018) is een interview van mij verschenen.

***

Mensen worden vlakker. Voelen zich afgesneden van zichzelf en anderen. Dat komt mede door de virtuele realiteit, zegt auteur Yfke Laanstra (41). ‘Hoe meer technologie je gebruikt, hoe meer natuur je nodig hebt.’

Tekst Judith Eykelenboom Foto’s Yfke Metz en Floriske Gerritsma

Wie denkt dat we de grootste technologische aardverschuiving na de komst van internet, smartphone en Artificial Intelligence (AI) achter de rug hebben, heeft het mis volgens Yfke Laanstra, auteur van Bits, Bytes en Bewustzijn. De schrijver en oprichter van platform Soulvalley waarschuwt: “We staan aan het begin van een exponentiële groeicurve wat betreft technologische ontwikkelingen. Als the sky the limit is, moeten we ons af gaan vragen wat we willen. Cyborgs? Onsterfelijkheid? Ons bewustzijn op een microchip? Of moeten we eerst ons eigen potentieel herontdekken voordat we gaan rommelen met dingen die ons verstand te boven gaan?”

Innerlijk weten
“Met de komst van de technologie en de hoge vlucht die dat genomen heeft, voelen steeds meer mensen zich afgesneden. Ons innerlijk weten is als het ware overgenomen door technologie. We vertrouwen steeds minder op de signalen van ons eigen lichaam, maar zoeken de informatie buiten onszelf. Wie contact heeft met iemand via een beeldscherm, kan diegene niet aanvoelen (via het astrale lichaam, zie kader) en niet ruiken (via het fysieke lichaam).” Aspecten van ons mens-zijn raken mogelijk onderontwikkeld en kunnen uiteindelijk zelfs uitdoven, aldus Laanstra.
“En wist je dat gebleken is dat een basiselement in het ontstaan van verslaving het gebrek aan verbinding is? Dit kwam naar voren in een onderzoek van de Canadese professor Psychologie Bruce Alexander in 1930. Hij plaatste een rat alleen in een kooi met twee drinkvoorzieningen: in de ene zat gewoon leidingwater en in de andere heroïnewater. Binnen afzienbare tijd raakte de rat verslaafd en stierf aan een overdosis. Bij andere ratten die alleen zaten, gebeurde precies hetzelfde. Toen ontwierp hij Rat Park: een ruime kooi met meerdere ratten, zachte stoffen, speeltjes en ontdekkingsmogelijkheden. Weer hadden de ratten de keuze wat ze dronken. Geen enkele rat raakte verslaafd. Zelfs ratten die eerst in de kale kooi hadden geleefd, raakten hun verslaving binnen de kortste keren kwijt.”

Gevoelens maskeren
Het aantal heroïneverslaafde mensen is tegenwoordig misschien niet zo hoog, maar internet, dat is een ander verhaal. “Veel mensen hebben hun technologieconsumptie niet in de hand. Laanstra: “Het Internet is de grootste vorm van drugs die ooit is uitgevonden. Wanneer iets ingezet wordt om kunstmatig bepaalde gevoelens op te roepen of juist te maskeren is het in potentie een verslavend middel.”
Nu we aan het begin staan van een exponentiële groeicurve is het volgens Laanstra van essentieel belang ‘onze verloren data’ op te halen. Want als we niet weten wie we zelf zijn en waartoe we zelf toe in staat zijn, waarmee onze biocomputer (zie kader) al van nature is uitgerust, hoe kunnen we dan de technologie voor ons laten werken in plaats van dat het met ons op de loop gaat?
In het tweede deel van haar boek Bits, Bytes en Bewustzijn gaat ze in op fenomenen die nu al in ontwikkeling zijn, maar voor de meeste mensen een ver-van-hun-bedshow lijken. “Denk aan cyborgs, waarbij mens en machine samensmelten en denk aan aanhangers van Super Longevity, waar sterven als onze grootste epidemie wordt beschouwd en we door middel van technologie onze tijd op aarde kunnen veranderen van ‘hoe lang ons lichaam het toelaat’ in ‘hoe lang we willen’. Aubrey de Grey, Brits biomedisch gerontoloog en bio-informaticus, doet hier al jaren intensief onderzoek naar en heeft een enorm grote groep sympathisanten.”

Bill Gates
Super Longevity maakt deel uit van de Transhumanisme-beweging, een stroming waarbij computertechnologie ingezet wordt als middel om onze evolutie te versnellen. Andere pijlers hiervan zijn Super Intelligence waar Artificial Intelligence (AI) onder valt en Super Wellbeing waar emoties en pijn gezien worden als beperkingen die we weg kunnen programmeren. Momenteel is Ray Kurzweil de voornaamste en meest bekende ambassadeur van het Transhumanisme. Hij is uitvinder, wetenschapper, auteur, ondernemer en technisch directeur van Google. Hij wordt financieel gesteund door Bill Gates van Microsoft en de grote baas achter Google, Eric Schmidt. Informatie als deze verspreidt Yfke Laanstra ook gratis op haar platform Soulvalley en de gelijknamige app. Beide te vinden op haar website, waar geïnteresseerden zich kunnen inschrijven.
Het doel van haar boek is niet zozeer antwoorden geven – hoe de toekomst er precies uitziet of wat hierin goed of fout is, – maar vragen stellen. Over hoe technologie zich verhoudt tot ons mens-zijn, welzijn en bewustzijn. Weten we waar we mee bezig zijn als we gevoelige informatie op Facebook zetten? Hebben we in de hand in welke mate ons leven door technologie beheerst wordt?

Dertig schermen
Laanstra: “Nadat Bits, Bytes en Bewustzijn was verschenen, werd ik door het hele land gevraagd om lezingen te geven. Maar plotseling dacht ik: wat wil ik eigenlijk écht zeggen? Het boek stipt allerlei vraagstukken aan over de toekomst van de mens maar in de realiteit is er al zoveel gaande waardoor ons leven van alledag wordt beïnvloed. Het begint namelijk nu pas werkelijk tot me door te dringen hoe verslavend smartphones zijn en wat het effect op me is (geweest) van het zoveel tijd doorbrengen achter allerlei beeldschermen. Nu begin ik mijn eigen worsteling hierin te erkennen. Hoe ironisch is dat? Ik ben zo diep in het onderwerp gedoken dat ik er bijna in verzopen ben. Soms had ik dertig schermen openstaan, allemaal interessante dingen waar ik meer over wilde weten, maar ik had de concentratie niet om het allemaal rustig te lezen. Vorig najaar heb ik letterlijk de stekker er even uit getrokken. Digitale detox en tijd voor reflectie. Het viel me zwaar, maar waarschijnlijk is het juist daarom mijn roeping om mensen bewust te maken van schermverslavingen. Vorige week heb ik mijn agenda helemaal leeggemaakt voor de komende periode. Ik ga nog een boek schrijven, dit keer meer toegepast over hoe we bewust om kunnen gaan met technologie. Welke stappen we kunnen ondernemen om de technologie voor ons te laten werken in plaats van tegen ons.”

Dijkwoning
Laanstra woont sinds december 2016 in Lage Zwaluwe in Brabant, waar eens per uur een bus rijdt naar het stationnetje, in een oud dijkhuis waarachter zich weilanden uitstrekken tot aan de horizon. “Ik heb drie jaar in Den Haag gewoond, in Wateringse Veld. Ik heb daar met m'n toenmalige man een huis gekocht. Ik werkte toen als MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) manager bij de Etam Groep in Zoetermeer. Door onze scheiding ben ik verhuisd naar Hoogvliet in Rotterdam, waar ik vijf jaar heb gewoond. Toen werkte ik zelfstandig vanuit huis, als Web/App Designer en Virtual Assistant. Daarna hebben mijn huidige vriend en ik deze dijkwoning gekocht in Lage Zwaluwe.”
In de woonkamer staat een immense smart tv, maar verder maakt Laanstra geen gebruik van het Internet of Things- bij haar koffiezetapparaat moet ze zelf op het knopje drukken. Op de bank zit haar vriend. Hij is al enige maanden uit de running door ziekte – zijn lichaam wil hem iets vertellen.
Laanstra: “Pijn en lijden heeft een functie. Maar mensen zijn op zoek naar instant geluk: plug & play. Stel dat je je brein kunt upgraden met een computer, schiet je dan niet je doel voorbij? Het zou betekenen dat we alleen ons fysieke lichaam zijn, dat alles te vatten is in nulletjes en eentjes. Die connectie is vaak ver te zoeken en die heeft een ander soort voeding nodig.” Ze wijst naar de weilanden. “Wij proberen nu zo vaak mogelijk te gaan wandelen in de natuur, om ons op die manier op te laden. Want vanuit een gezonde connectie met de natuur ga je ook andere keuzes maken met betrekking tot het gebruik van bijvoorbeeld een smartphone. Je legt hem sneller weg. De verslaving heeft minder vat op je. Hoe meer technologie je gebruikt, hoe meer natuur je nodig hebt.”

Connectie met natuur
Connectie is waar het om gaat: connectie met de natuur, connectie met andere mensen, connectie met je intrinsieke waardes. “Je ziet tegenwoordig alleen nog maar kinderen die voor een scherm zitten of er zelfs mee over straat lopen. Mensen worden vlakker, ik zie het overal om me heen. Persoonlijk contact zakt weg. Weinig mensen maken echt contact, het scherm is een surrogaat geworden. Als je ergens bent zonder wifi, zeg je dat je geen connectie hebt, maar het tegendeel is eigenlijk waar: er is ruimte voor echte connectie, je wordt gedwongen met elkaar te praten.
Veel ouders beseffen niet wat dit betekent voor hun kinderen, wat het doet met de bedrading in hun brein. Ze worden continu getriggerd om op prikkels te reageren, ze worden getraind in afleiding. Zo zijn ze niet meer in staat om een lange focus te hebben bijvoorbeeld, om diep werk te verrichten.”
Haar vriend komt ook aan de keukentafel zitten, hij hoort het gesprek vanaf het begin aan. Hij zegt: “Als er vroeger in de klas werd voorgelezen, ik herinner me Pinkeltje, konden we uren luisteren, erbij wegdromen. Nu vinden kinderen een boek saai. In elke klas staat een smartboard, lessen worden visueel gemaakt, anders kunnen ze zich niet concentreren.”
Maar wat nog zorgwekkender is volgens Laanstra is de emotionele armoede die ze bij kinderen bespeurt. “Er is gebrek aan verbinding, aan diepgaande ervaringen. Kinderen hebben een liefdevolle bedding nodig, ouders en andere mensen die emotioneel beschikbaar zijn. Een computer kan dat niet vervangen. Je ziet steeds meer kinderen op zeer jonge leeftijd met een burn-out of aandoeningen als bijvoorbeeld ADD en ADHD.”

Nadenken
“Het laatste dat ik wil is mensen de les lezen – van zo moet je er mee omgaan. Ik hoop alleen dat mensen zelf na gaan denken. Dat ze op hun gedragingen en die van hun kinderen gaan reflecteren, want veel mensen staan er simpelweg niet bij stil wat de gevolgen kunnen zijn voor ons mens-zijn door de komst van technologie. En ik stel absoluut het mens-zijn bovenaan. Ik hoop dat mensen een gesprek aangaan met hun kinderen en zelf het goede voorbeeld geven, hun smartphone bijvoorbeeld wat vaker wegleggen of niet tijdens het eten gebruiken.

Mijn tweede boek, waar ik net aan begonnen ben, gaat over het praktisch toepassen van alles wat er mogelijk is, maar het wordt ook een veel persoonlijker boek. Want dat ik zelf rete-verslavingsgevoelig ben voor computers is me inmiddels pijnlijk duidelijk geworden.
Er zijn ook allerhande apps om bijvoorbeeld dichter bij jezelf te komen en te blijven, zoals meditatie-apps en apps die je helpen je schermtijd te beperken. Zodat je bijvoorbeeld na vijf uur 's middags niet meer bij je mail kunt. Dieptriest dat je zoiets nodig hebt, maar mij helpt het. Ik ben mijn eigen proefkonijn. Een meditatie-app is een mooie toepassing, dat je elke ochtend door je telefoon geroepen wordt om zoiets te gaan doen, maar bij mij sloeg de innerlijke criticus mij om de oren want ik had op een zeker moment te veel apps die me attendeerden op wat ik allemaal zou moeten doen die dag. Ik heb de app(s) verwijderd en probeer hierin nu meer op mijn intuïtie te varen.”

Machine
Dat het een mooie manier is om mensen te introduceren met meditatie, wil Laanstra vooral niet ontkrachten. “Onderzoek het voor jezelf. Ervaar het. De thematiek van Bits, Bytes en Bewustzijn was onder andere in hoeverre we overgenomen worden door machines, nu is mijn thematiek ervoor zorgen dat we zelf geen machine worden.”
En ook: weten hoe manipulatie werkt en hoe je daardoor beïnvloed wordt. “Als ik als zoekopdracht op Google ‘Egypte’ intyp, krijg ik andere resultaten dan wanneer jij hetzelfde woord intypt. Je krijgt steeds minder dingen te zien waar je het niet mee eens bent, en dat kan gevaarlijk zijn.”

*kader*

De mens als biocomputer
Yfke Laanstra vergelijkt de mens met een biocomputer. Zoals een computer niet alleen een kast en een beeldscherm is, is een mens meer dan een lichaam van vlees en bloed. De virtuele wereld is opgebouwd uit nulletjes en eentjes, bits en bytes. Mensen zijn opgebouwd uit energie en frequenties. De ‘software’ van de mens bestaat volgens Yfke Laanstra uit:
-Het mentale lichaam: gedachten, oordelen, veronderstellingen, herinneringen en overtuigingen;
-Het emotionele lichaam: gevoelens, verlangens en emoties,
-Het astrale lichaam: levensenergie, het fijnstoffelijke lichaam,
-Het spirituele lichaam: waarmee we ervaren dat alles met elkaar is verbonden en alles uit dezelfde bron komt.

*kader*

Holistisch perspectief
Mensen zijn onderdeel van het geheel en tegelijkertijd dragen we alle informatie in ons, aldus Yfke Laanstra. Net zoals in al onze cellen het geheel is weerspiegeld. In een teencel zit ook de informatie over de kleur van ons haar. “We bestaan niet uit onafhankelijk van elkaar opererende onderdelen. Spijtig genoeg ziet onze reguliere geneeskunde dat nog wel zo. Werkelijke genezing vindt plaats op alle lagen, vanuit holistisch perspectief. Iedere biocomputer heeft een Operating System (OS) een diep programma dat in ieder van ons onderbewustzijn draait: onze collectieve en individuele missie. Dit programma kan worden geactiveerd door de bewuste waarneming hiervan en het maken van bewuste keuzes waardoor we andere commando’s gaan gebruiken om onze werkelijkheid vorm te geven. Andere commando’s in de zin van andere gedachten, overtuigingen, emoties en intenties om deze missie te dienen.” Ga maar na. Zeg je bijvoorbeeld tegen jezelf ‘Ik hou van je en ik waardeer je’, voel en gedraag je je heel anders dan wanneer je tegen jezelf zegt ‘Doe je het nou weer verkeerd?’.

Je kunt het artikel als PDF format downloaden via onderstaande link downloaden:
Straatkrant_interview

Aandacht. Het is een lastig dingetje voor ons als mens. We besteden graag aandacht aan de positieve dingen in het leven. Het negatieve willen we vooral niet meemaken en niet voelen. Tegelijkertijd lukt het ons nauwelijks om überhaupt nog ergens echt aandacht voor te hebben. Wat doet dat met ons? 

Je kent ongetwijfeld de veel gebezigde uitspraak ‘wat je aandacht geeft groeit’. In deze context hebben heel wat zelfhulpgoeroes geroepen dat je al je aandacht moet richten op datgene wat je wilt, datgene wat je als positief bestempelt. Aandacht in de vorm van bewust gestuurde gedachtes, gevoelens en visualisaties. Dit kosmische geheim werd uit de doeken gedaan in populaire documentaires als ‘The Secret’, wat een immense (commerciële) hype op gang bracht rondom de Wet van Aantrekking. Aandacht is gefocuste energie en dit fungeert, als je het ‘goed’ inzet, als een magneet. Het trekt geluk, liefde en voorspoed aan. Datgene wat je als negatief bestempelt, moet je niet ‘voeden’ met aandacht. Zo voorkom je dat je onbewust bestaande ellende vergroot of juist datgene aantrekt wat je ver van je wilt houden. 

Ik vind dit wat te simpel. De benadering van positiviteit versus negativiteit is hier veel te ongenuanceerd. Laten we alsjeblieft eens wat kritischer kijken naar deze termen; ze zijn tenslotte relatief. Wat voor de een negatief is, kan voor de ander positief zijn en andersom. En bovendien kan een intense crisis, die onwaarschijnlijk zwaar en negatief aanvoelt, een geweldig positieve ommezwaai blijken te zijn in je leven. Het geeft je als het ware een wezenlijk andere kijk op jezelf en jouw plek in de wereld. Een crisis biedt vaak een kans tot inkeer, reflectie en transformatie. Tenzij je deze enkel als negatief en beperkend bestempelt en niet de cadeaus ziet die erin verscholen liggen. Door geforceerd alleen maar door een roze bril te kijken, doe je jezelf ontzettend tekort. Pijn en lijden horen bij het mens-zijn en geven je de kans jezelf te leren kennen, je koers te vinden en je te ontwikkelen. Om uit je comfortzone te stappen en in beweging te blijven. 

Jouw aandacht is simpelweg nodig bij alles waarin je een actieve rol wilt spelen. Of dit nu het vergroten van het positieve is of het terugdringen van het negatieve in je leven. Juist door ook het zogenaamde negatieve bewust waar te nemen, zonder oordeel en verbonden vanuit je hart, breng je als het ware licht in de duisternis. 

Toch kunnen we wat leren van documentaires als ‘The Secret’. Namelijk over het belang van échte aandacht en focus. Iets wat voor ons als mens vandaag de dag niet meer zo vanzelfsprekend is. 

We bevinden ons namelijk in een bijzondere tijd, middenin zowel een informatie- als een transformatietijdperk. Aan de ene kant komt er steeds meer aandacht voor meetbare data en automatisering en aan de andere kant is er steeds meer aandacht voor persoonlijke groei. Er dienen zich computertechnologieën aan die in staat zijn ons mens-zijn en onze werkelijkheid radicaal en onherkenbaar te veranderen in de komende vijftien jaar. Denk hierbij aan de razendsnelle opkomst en ontwikkeling van supercomputers, Virtual Reality, Kunstmatige Intelligentie, Robotisering en het Internet of Things. 

We brengen collectief een steeds groter deel van onze tijd online door. De wereld beleven we steeds meer vanachter onze beeldschermen, te midden van vele onzichtbare draadloze netwerken. We overspoelen ons biologische systeem met input, waardoor we chronisch overprikkeld zijn. In onze eigen supercomputer, ons brein, staan structureel te veel tabjes open. We multitasken ons suf. Dit maakt dat je niet langer in staat bent relevant van irrelevant te onderscheiden; je bent namelijk chronisch afgeleid. Jouw aandacht is als het ware gehacked. Je gebruikt veel meer delen van je brein dan de delen die relevant zijn voor datgene waar je mee bezig bent en hierdoor word je als het ware een ‘mentaal wrak’. Multitasken is niets anders dan jezelf trainen in afgeleid zijn. Het constante online switchen heeft een blijvend negatief effect op je brein. Je aandacht wordt structureel overal en nergens, buiten jezelf, naartoe getrokken. Veel mensen denken dat ze gemakkelijk kunnen schakelen tussen een staat van afleiding en concentratie, maar deze aanname is te optimistisch. Wanneer je eenmaal gevoelig bent voor afleiding dan kun je niet meer zonder en blijft je mind hier constant naar zoeken. Hierdoor beschadigt je aandachtsboog, de mate waarin je jouw aandacht voor langere tijd ergens bij kunt houden. Aandacht die zo ontzettend belangrijk is. Ik beschouw mezelf hierin, spijtig genoeg, als een absolute ervaringsdeskundige en moet mezelf met regelmaat achter diverse formaten beeldschermen wegtrekken en behoeden voor een informatie overload. Ook kan de constante afleiding ervoor zorgen dat je niet in beweging komt, dat je blijft steken in een eindeloze zoektocht. Wanneer je denkt dat je iets gevonden hebt, dan is er altijd wel iets beters, snellers en mooiers. Sta daarnaast ook eens stil bij de hoeveelheid tegenstrijdige informatie of zelfs disinformatie die je online kunt vinden. Dit kan je in een constante staat van verwarring houden en je een soort lamgeslagen gevoel geven.

Het gevolg kan zijn dat het steeds moeilijker en op den duur zelfs praktisch onmogelijk wordt, om diep werk te verrichten. Om dingen te doen waar je een diepe concentratie voor nodig hebt. De constante afleiding houdt je in een oppervlakkige modus, in een verhoogde staat van alertheid en hyperfocus op de buitenwereld. Daarnaast is gebleken dat het verlies van een bewuste focus leidt tot een onbewuste focus op wat er mis is met je leven in plaats van wat er goed gaat. Wanneer je dus je dag laat leiden door constant oppervlakkig handelen, verhoogt dit de kans op een vermoeiende, lege en lusteloze dag. Al zijn al die afleidingen gedurende de dag nog zo leuk geweest. 

Gelukkig is er zoiets als neuroplasticiteit. Het is mogelijk de bestaande (neurale) verbindingen in je brein te verbreken, oftewel vastgeroeste gewoonten te veranderen. Jouw hersenen hebben namelijk een natuurlijk vermogen om nieuwe verbindingen te maken en nieuwe cellen te vormen, zelfs tot op hoge leeftijd. Niets staat vast en jouw aandacht is de sleutel. Veel van ons mentale, fysieke en emotionele handelen speelt zich af op onbewust niveau. Gelukkig hebben we een grote frontale kwab die ons in staat stelt zelf bewuste keuzes en overwegingen te maken door onze aandacht ergens op te richten. Hiermee kun je gemaakte keuzes bewust herzien en nieuw gedrag aanleren. Deze neuroplasticiteit werkt dus twee kanten op. In ons huidige digitale tijdperk is het hacken van jouw aandacht schering en inslag. De media doet non-stop pogingen jouw aandacht te vangen en van daaruit jouw perceptie, behoeftes en gedrag te beïnvloeden. Er is niets waar collectief zo op geaasd wordt als jouw aandacht. Dit bleef voorheen nog beperkt tot de aanwezigheid van fysieke reclamezuilen: in bushokjes, langs snelwegen etc. Met de komst van de smartphone word je tegenwoordig non-stop met jouw aandacht in je scherm gezogen. Met behulp van de vele geluiden, badges en notificaties. 

Aandacht is dus feitelijk onze hedendaagse valuta, samen met de factor tijd. In het Engels is dit zo mooi terug te vinden in de uitdrukking: ‘where you spend your time on’ (waar je je tijd aan besteedt) en ‘where you pay your attention to’ (waar je aandacht aan geeft, wat je aandacht schenkt). We zijn van nature wezens die gericht zijn op plezier, we willen ons goed voelen. We zullen eerder gaan voor gemak en snelle vervulling van behoeftes dan buiten onze comfortzone op zoek gaan naar diepere niveaus van plezier en geluk. Laten we desondanks ervoor kiezen aandacht te besteden aan onze fundamentele behoeftes als groei, ontwikkeling, zingeving en diepgang. Onszelf vragen te stellen als ‘wat betekent het om mens te zijn? Om het menselijk vermogen tot geluk, liefde en empathie te voelen?’ en ‘wat is de waarde van pijlers als rust, eenvoud en natuur?’. Dit zal ons een diepere verbinding opleveren met onszelf.

Jij bepaalt welke data jouw systeem in komt en in welke vorm. Aangezien je feitelijk één grote dataprocessor bent, bepaalt deze input jouw output. Waar besteed jij je aandacht aan?

***

Dit is als artikel verschenen in LIEFKE magazine #2, maart 2018. Je kunt ook de opgemaakte versie als pdf downloaden door op deze link te klikken: Aandacht_LIEFKE